Een bijzondere melding via het team van Stichting Rugvin deze ochtend aan SOS Dolfijn. In de Oosterschelde zijn afgelopen vrijdag twee butskoppen gezien. De melders beseften zich nu pas goed dat ze iets heel bijzonders hebben gezien en gaven de melding met bevestigende beelden door. Ondanks de inspanningen vandaag van vele vrijwilligers en een team van SOS Dolfijn, zijn de twee butskoppen niet teruggevonden. Mogelijk zijn de dieren de Oosterschelde weer uitgezwommen, maar het is ook goed mogelijk dat de dieren nog worden gezien de komende dagen in de Oosterschelde of langs de Nederlandse kust. De waarneming van deze butskoppen staat helaas niet op zichzelf: inmiddels kunnen we spreken van een massa stranding, verspreid over een groot gebied. Butskoppen behoren tot een familie van walvisachtigen genaamd ‘spitssnuitdolfijnen’. Ondanks de naam, zijn dit geen echte dolfijnen: de spitssnuitdolfijn familie bestaat uit 22 soorten diep duikende tandwalvissen. De eerste melding van butskoppen betrof twee levende dieren voor de kust van Engeland, iets meer dan twee weken geleden. Maar ook verder van ons vandaan worden ongewoon veel butskoppen gezien. Zo spoelden er in Ierland afgelopen week zeven levende butskoppen aan en zijn er vandaag en gisteren levende dieren gezien nabij de haven van Glasgow. Verder naar het noorden, op de Faeröer eilanden, spoelden afgelopen week maar liefst 11 butskoppen aan. Omdat de dieren van nature voorkomen in de diepe wateren rondom de Faeröer, is deze gebeurtenis op zichzelf niet bijzonder, maar normaliter betreft het slechts strandingen van twee tot vijf dieren. 

In de Noord Atlantische oceaan leven naast de butskop ook nog andere soorten spitssnuitdolfijnen. Veel van deze soorten lijken erg op elkaar en zijn vaak lastig uit elkaar te halen. De mannetjes zijn te onderscheiden aan de hand van hun gebit, maar voor de vrouwtjes (welke geen tanden hebben) is dit een lastiger verhaal. Ook deze andere soorten zien we niet vaak in Nederland, maar vorige week werd een levend exemplaar gezien ter hoogte van Wassenaar, en later werd een dode spitssnuitdolfijn gevonden op de Roggenplaat (mogelijk gaat het hier om hetzelfde individu). Ook in België (Wenduine) en Engeland (Lowestoft en Portsmouth) spoelden dode en levende spitssnuitdolfijnen aan. Hoewel uit onderzoek van de schedel nog moet blijken om welke soorten het exact gaat, zijn ook deze strandingen zeer alarmerend. 

Wat is hier aan de hand…? 
Deze dieren jagen op een diepte waar geen zonlicht doordringt. Om hun prooi te vinden, gebruiken ze een geavanceerde natuurlijke sonar, waarbij deze soorten een beeld van hun omgeving vormen met behulp van geluid. Echter, dit maakt spitssnuitdolfijnen ook zeer gevoelig voor verstoring door geluid, bijvoorbeeld door onderwater aardbevingen. Recent onderzoek heeft bewezen dat ook sonarsystemen gebruikt door de marine het natuurlijk gedrag van deze dieren ernstig kan verstoren. In sommige gevallen kan dit zelfs dodelijk zijn: wanneer spitssnuitdolfijnen vanaf zeer grote diepte te snel terug naar het wateroppervlak zwemmen om aan het lawaai te ontkomen, kunnen in het bloed stikstofbelletjes gevormd worden (de zogenaamde duikersziekte, of caissonziekte). Wanneer deze belletjes de hersenen bereiken, kan dit fataal zijn. Maar ook kan het geluid van de marine sonar direct voor weefselschade zorgen: gehoorbeschadiging kan fataal zijn voor deze dieren, die zien met geluid.

Zolang er geen onderzoeksresultaten binnen zijn, blijft het natuurlijk gissen naar de oorzaak van deze massastranding. Op 19 augustus heeft de Engelse marine nog in een gecombineerde operatie met de Canadese marine en verschillende Europese landen negen Russische marineschepen Engelse wateren uit begeleidt. De grote hoeveelheid marineschepen waren in het gebied omdat vorige maand een grootschalige NAVO anti-onderzeeboot oefening (‘Dynamic Mongoose’) heeft plaatsgevonden voor de kust van IJsland. Onderzoek heeft aangetoond dat de militaire sonar die hierbij gebruikt wordt kan en heeft geleid tot massa strandingen van spitssnuitdolfijnen. Het is goed mogelijk dat de nu gestrande dieren ook een direct gevolg zijn van een dergelijke oefening. De spitssnuitdolfijnen die wij nu vinden, zijn dan wellicht slechts het puntje van de ijsberg omdat wellicht maar een klein aantal van de dieren onze ondiepe kusten bereiken……
Zie jij een dolfijn of walvis zwemmen? Meld dit dan altijd even via de site www.waarneming.nl